Paczka Grarżurduru

Maaarynia

Wiem.

Leczysław Kerdgeniusz

Hehehe

Ja też.

Maaarynia

Chyba niedługo coś dam

Leczysław Kerdgeniusz

Czekamy z niecierpliwością Razz

Leczysław Kerdgeniusz

Referat

Wojny i konflikty II połowy XX wieku

Wstęp
Po zakończeniu II Wojny Światowej wiele państw zniewolonych przez imperia kolonialne postanowiło skończyć z tym uzależnieniem i uzyskać niepodległość. Część zniewolonych terytoriów przestało być wtedy posiadłościami zamorskimi europejskich, i nie tylko, państw. Część z nich uzyskała złudzenie wolności w sposób pokojowy, i pozostawała z wielkim zacofaniem gospodarczym za innymi państwami będąc w dalszym ciągu uzależniona od handlu z dawnymi imperiami kolonialnymi.
Nie wszystkie państwa jednak doszły do niepodległości drogą pokojową. Niektóre musiały ciężko o nią walczyć. Musiały pokonać nie tylko kolonizatorów, ale również świeżo upieczonych, nie zawsze przyjaznych, sąsiadów.

Nastroje nacjonalistyczne, zawiść religijna, przewroty polityczne i wiele innych czynników potęgowały wrogie podejście do siebie nawzajem wśród wielu grup narodowościowych, poglądowych i innych. Nie rzadko było to przyczyną wojny.
Dodatkowo dążenia niepodległościowe innych państw stanowiących część innych mocarstw powodowały liczne konflikty.

W wyniku konferencji Jałtańskiej zawieszono nad Europą żelazną kurtynę. Powstanie dwóch wrogich bloków mogłoby się skończyć tragicznie. Ich bezpośrednia konfrontacja, a konkretnie supermocarstw USA i ZSRR, mogłaby się okazać wybuchem trzeciej wojny światowej i użyciem broni jądrowej. Na szczęście nie doszło do tego. Było za to wiele innych wojen zastępczych. Gdzie tylko się dało wrogie państwa wysyłały swoich żołnierzy, by pokazać się z jak najsilniejszej strony.

Azja

Korea
Jedną z najważniejszych, jak się zdaje, wojną w Azji była wojna Koreańska. Wszystko zaczęło się od klęski Rosji w wojnie z Japonią w latach 1904-1905, kiedy to Korea była okupowana przez Japończyków. Od 1910 roku została ona kolonią Japonii.
W roku 1943 na konferencji kairskiej ustalono, że po wojnie będzie ona niepodległym państwem. Na konferencji poczdamskiej trzy mocarstwa ustaliły, że ZSRR wyzwoli północne tereny półwyspu koreańskiego do 38 równoleżnika, tereny południowe wyzwolone zostaną przez siły USA. W wyniku operacji kwantuńskiej Armia Czerwona 24 sierpnia 1945 r. dotarła do 38 równoleżnika. Natomiast Amerykanie po naleganiach ostatniego japońskiego gubernatora Korei, Abe Nobuyuki, skierowali swoje wojska do Korei dopiero 8 września 1945 r. i przejęli od Nobuyuki władzę w południowej części Korei.
W grudniu 1945 roku po konferencji moskiewskiej USA i ZSRR utworzyły komisję mającą na celu stworzenie w drodze powszechnych wyborów jednego rządu ogólnokoreańskiego. Rosjanie w swojej strefie okupacyjnej prześladowali partie prawicowe i narodowe, a Amerykanie w swojej strefie partie lewicowe i komitety ludowe, co spowodowało, że wybory odbyły się w każdej ze stref osobno. W sierpniu 1948 r. proklamowano w Seulu utworzenie Republiki Korei Południowej z prezydentem Li Syng Manem na czele, na co odpowiedzią było utworzenie we wrześniu 1948 r. Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej na północy, gdzie prezydentem został Kim Ir Sen.
Rozbieżne interesy mocarstw doprowadziły do trwałego, tragicznego podziału Korei. Od północy Korea Płn. graniczyła z ZSRR (20 km granicy) i Chinami rozdartymi wojną domową. Dopiero po ostatecznej klęsce Czang Kai Szeka i jego ucieczce na Tajwan, głównodowodzący Chińską Armią Ludowo-Wyzwoleńczą Mao Zedong proklamował 1 października 1949 r. w Pekinie (Bejing) Chińską Republikę Ludową.
Kim Ir Sen, przywódca KRL-D, od chwili utworzenia państwa północnokoreańskiego snuł plany "wyzwolenia" południowej części półwyspu, apelując o pomoc do Stalina, ten jednak odmawiał, obawiając się otwartego konfliktu z USA. ZSRR nie miał jeszcze w swym arsenale broni jądrowej, nie mógł też liczyć na żadne poparcie ze strony Chin, w których nadal trwała wojna domowa. Dlatego przezornie i zgodnie z rezolucją ONZ nakazującą wycofanie obcych wojsk z Korei do końca grudnia 1948 r. wycofał swe wojska z KRL-D (Amerykanie Korei Pd. nigdy nie opuścili). Podobne plany miał Li Syng Man, tym bardziej że ONZ zdominowana przez państwa sympatyzujące z USA, uznawała jego rząd za jedyne legalne przedstawicielstwo narodu koreańskiego. Zatem obaj przywódcy, Kim Ir Sen i Li Syng Man, oraz oba państwa koreańskie, czyniły przygotowania polityczne i militarne do wypełnienia swej "misji dziejowej". Powodowało to stałe incydenty na granicy, które w sierpniu 1949 r. przybrały formę "małej wojny na 38 równoleżniku". Każde z państw zbroiło się i na terytorium każdego z nich przebywali liczni doradcy USA i ZSRR. Uzyskanie w 1949 r. przez ZSRR broni jądrowej i proklamowanie 1 października 1949 r. ChRL przez Mao, kończące wojnę domową w Chinach, stworzyło warunki do "zjednoczenia Korei" przez Kim Ir Sena, a podobny plan "zjednoczenia Korei" (KATO) realizowany przez Li Syng Mana stał się niewykonalny. Uzyskanie zapewnień o pomocy materialnej z ZSRR i ewentualnego wsparcia Mao otwierało drogę do wojny. KRL-D gromadziła na granicy z Republiką Korei dużo większe siły niż przeciwnik.
Nie trzeba było czekać długo na wynik takich działań. 25 czerwca 1950 roku wojska Korei Północnej wkroczyły na terytorium Korei Południowej, przekraczając 38 równoleżnik (problemem pozostaje, czy była to jawna agresja, czy wykorzystanie incydentu granicznego spowodowanego przez Koreę Południową jako pretekstu do agresji) i zdobywając wkrótce Seul. W odpowiedzi Rada Bezpieczeństwa ONZ uchwaliła 27 czerwca wysłanie do Korei sił międzynarodowych. ZSRR oficjalnie zbojkotował obrady co ułatwiło przegłosowanie wniosku. Przerzucona z prefektury Yamaguti (Japonia) 24 Dywizja amerykańska została zniszczona w 12-dniowej bitwie pod Taejŏnem, a jej dowódca gen. Dean trafił do niewoli. Do 5 września wojska KRL-D opanowały prawie cały półwysep (95% terytorium Repubiki Korei Południowej), zamykając wojska amerykańskie i południowokoreańskie w tzw. "worku pusańskim". KRL-D i ZSRR za pośrednictwem Indii zaproponowały rokowania pokojowe, odrzucone przez USA (ONZ). W międzyczasie KRL-D przeprowadziła w na południu reformę rolną i nacjonalizację przemysłu oraz nabór do swojej armii. W ramach sił ONZ 14 państw skierowało do Korei swoje kontyngenty wojskowe, które czasowo rozlokowano w Japonii. 95% tych sił stanowiły wojska amerykańskie. Naczelnym głównodowodzącym wojsk ONZ ustanowiono gen. Douglasa MacArthura, który ze swoim sztabem opracował plan inwazji na Koreę Północną. Udany desant amerykański (ONZ) 15 września 1950 r. gen. Douglasa MacArthura pod miastem Inczhon oraz jednoczesne kontruderzenie z miasta Pusan doprowadziły do odzyskania zajętych przez wojska Północy terenów. Jednostki Koreańskiej Armii Ludowej odcięte na południu Korei przeszły do działań partyzanckich, tworząc tzw. "drugi front". W październiku działania przeniosły się na północ od 38 równoleżnika, a 90 % Korei Północnej do 25 października znalazło się pod okupacją amerykańską (ONZ).
ONZ (USA) zaproponowały zawieszenie broni i uznanie siłowego zjednoczenia Korei, ale 25 października Mao Zedong wprowadził na front kilkusettysięczną armię "Chińskich Ochotników Ludowych" ChOL, którzy z marszu zmasakrowali X Korpus pancerny USA. Wówczas Mac Arthur ogłosił, że Amerykanie użyją broni atomowej, co spotkało się z protestem ich sojuszników z NATO, obawiajacych się atomowego odwetu ZSRR na Wielkiej Brytanii, i niezadowoleniem prezydenta Trumana. Harry Truman zdymisjonował Mac Arthura, jego miejsce zajął gen. M. Ridgway. Ofensywa ChOL utknęła w maju 1951 w okolicach 38 równoleżnika. W tym czasie startująca w USA kampania wyborcza Eisenhowera przebiegająca pod hasłami jak najszybszego zakończenia wojny, straty w siłach USA i protesty przeciw wojnie na całym świecie, wymusiły na Trumanie kolejną zmianę głównodowodzącego (gen. Clark), a jemu samemu nie dały szans na reelekcję. Do lipca obie strony konfliktu były na tyle wyczerpane, że podjęły rokowania rozejmowe, a działanie wojenne przybrały formę wojny pozycyjnej. Jedynie lotnictwo USA odnosiło sukcesy obracając w proch miasta i wsie KRL-D. Międzynarodowy Czerwony Krzyż zorganizował kilkadziesiąt szpitali polowych w KRL-D ze względu na ogrom ofiar wśród ludności cywilnej. Wybór Eisenhowera i zmęczenie społeczeństwa amerykańskiego wojną (jednorazowo w Korei przebywało 500 tys. żołnierzy USA, zmieniani byli co 6 miesięcy, w sumie przewinęło się przez front 2,5 mln. Amerykanów) oraz brak znaczących efektów działań militarnych zmusiły wreszcie obie strony konfliktu 27 lipca 1953 w Panmundżonie do podpisania rozejmu i ustanowienia strefy demarkacyjnej dzielącej półwysep na wysokości 38 równoleżnika. Nad przestrzeganiem rozejmu czuwali inspektorzy sił rozjemczych (Komisja Nadzorcza Państw Neutralnych) rozmieszczeni po obu stronach tej linii na północy Polacy i Czesi, a na południu Szwajcarzy i Szwedzi. Ci ostatni po szykanach amerykańskich w 1956 r. zwinęli swoje posterunki.
Konsekwencje tej wojny były znaczne, jak chyba każdej innej. Ale zmierzając do przedstawienia konkretnych konsekwencji tejże wojny można wyróżnić to, że wojna koreańska utrwaliła sztuczny podział półwyspu koreańskiego. Dodatkowo w grę wchodzą różne straty, jak na przykład te poniesione przez strony konfliktu i ludność cywilną. Aktualne szacunki historyków zakładają straty armii Republiki Korei (Korea Południowa) - 415 tys. żołnierzy zabitych i zmarłych w niewoli i 429 tys. rannych, Koreańskiej Armii Ludowej - 500 - 600 tys. zabitych i drugie tyle rannych, a ludności cywilnej-około miliona ludzi zabitych i rannych. Straty sił ONZ obejmowały 33 629 zabitych i zaginionych oraz 107 tysięcy rannych żołnierzy USA, 1263 zabitych i 4817 rannych żołnierzy Commonwealthu oraz 1800 zabitych i 7 tys. rannych żołnierzy z pozostałych kontyngentów państw walczących pod flagą ONZ. Straty ChOL ocenia się na 400 tys. zabitych i zmarłych oraz 500 tys.rannych żołnierzy.
Po zakończeniu działań wojennych następowała stopniowa odbudowa KRL-D i Republiki Korei z gigantycznych zniszczeń wojennych. Ekonomiczne skutki wojny odczuwały także Stany Zjednoczone, dla których koszt operacji wojskowych na półwyspie wyniósł 17,2 mld dolarów oraz Chiny, dla których koszty te oscylowały w granicach 10 mld dolarów. Stało się to powodem trudności gospodarczych w Chinach, szczególnie, że po śmierci Stalina nowi przywódcy ZSRR nie zgodzili się na umorzenie długów za dostarczony sprzęt wojskowy, co pogłębiło narastający już z przyczyn ideologicznych konflikt między władzami ChRL i ZSRR. Sytuacja polityczno-gospodarcza KRL-D była niezwykle skomplikowana. Chinom zawdzięczano ocalenie, ale Mao nie był w stanie wspierać gospodarczo Korei Północnej ze względu na własne kłopoty ekonomiczne. Ochotnicy chińscy byli wycofywani z Korei powoli etapami aż do 1958 r. Rosjanie na początku nie kwapili się też z pomocą materialną, gdyż nie wiedzieli jaką orientację przyjmie Kim Ir Sen, prochińską, czy proradziecką. W polityce wewnętrznej wojna stała się pretekstem dla Kim Ir Sena do likwidacji opozycji i militaryzacji kraju oraz budowy kultu własnej osoby-idea Dżucze. Jednocześnie dzięki pomocy gospodarczej państw Zachodu Południowa Korea zaczęła szybko się odbudowywać, stając się z czasem jednym z "azjatyckich tygrysów" gospodarczych.
Wojna koreańska miała też daleko idące konsekwencje w polityce światowej. Wytworzyła przede wszystkim powszechny strach przed wojną światową, w której bardzo prawdopodobne było użycie broni nuklearnej. Kryzys koreański doprowadził również do wzrostu zaangażowania amerykańskiego w Europie. USA potroiły wydatki na obronność i uściśliły współpracę z sojusznikami w ramach NATO. Stany Zjednoczone przyjęły rolę naczelnego dowódcy w bloku państw zachodnich, kreując model dwubiegunowości w stosunkach międzynarodowych.

Indie
Niepodległe Indie targane były konfliktami narodowościowymi i religijnymi, o ograniczonym jednak zasięgu. Szczególnie silny był separatyzm sikhijski i napięcia w Kaszmirze. Efektem tych ostatnich były dwie wojny z Pakistanem o zwierzchność nad tym terytorium: w latach 1947-1948 i w 1965. Niepokoje etniczno-religijne niepokoiły także Pendżab i Asam. W 1971 r. Indie zwyciężyły Pakistan w wojnie, której przyczyną była popierana przez nie secesja Prowincji Wschodniej - Bangladeszu. W 1962 r. Indie toczyły wojnę z Chinami o pograniczne tereny w Kaszmirze i Asamie. Stosunki między tymi krajami poprawiły się dopiero w 1988 r., kiedy to premier Rajiv Gandhi złożył wizytę w Pekinie. W 1977 r. monopol Kongresu został przełamany i wybory wygrała opozycyjna partia Janata. Wojska indyjskie w latach 1987-1990 stacjonowały na Sri Lance, mając pełnomocnictwo tamtejszego rządu do stabilizowania napiętej sytuacji na wyspie. W 1998 r. Indie przeprowadziły pierwszą próbę broni jądrowej, wkrótce potem to samo uczynił Pakistan. Sytuacja między obydwoma krajami stała się napięta. Obecnie jednak się normuje.

Chiny
Chiny, najludniejszy obecnie kraj na świecie. Dotychczas pozostający pod władzą komunistów. Pozostaje tak już od 1 października 1959.
Po kapitulacji Japonii w 1945 roku wojna domowa rozgorzała na nowo. Początkowo sukcesu odnosił popierany przez USA, wspierany bronią i pieniędzmi Czang Kai–Szek. Jego reżim okazał się zbyt niekompetentny i skorumpowany. Pogłębiał się chaos gospodarczy, szalała hiperinflacja. Głodni żołnierze Czanga sprzedawali broń lub wymieniali ją za żywność uzbrajając komunistów. Pod koniec 1948 roku nastąpiła seria zwycięstw komunistów zakończona decydującą bitwa pod Hsu-czou. Pod koniec roku Mandżuria i Chiny północne znalazły się w rękach przywódcy KPCh Mao Tse–Tunga.
W styczniu 1949 roku padł Pekin, w kwietniu Nanking. w październiku Mao władał całymi Chinami kontynentalnymi. Czang Kai–Szek z milionem uchodźców, resztkami armii i zasobami złota schronił się na Tajwanie, pod opieką USA. Utworzył tam Republikę Chińską.
Mao Tse-Tung proklamował w Pekinie 1 października 1959 roku Chińską Republikę Ludową. Zbudował system wodzowski wzorowany na stalinizmie. W rezultacie starcia ze Stanami Zjednoczonymi w czasie wojny koreańskiej zmienił Chiny w potęgę militarną pierwszej rangi i stopniowo wyzwalał się spod wpływów radzieckich. Rozłam stał się faktem po śmierci Stalina, odtąd Rosja musiała się liczyć z wielka potęgą militarną na południowo-wschodniej granicy. Wariant chińskiego komunizmu nosił nazwę maoizm.

Wietnam

Jedną z najgłośniejszych wojen w historii świata po II Wojnie Światowej jest wojna w Wietnamie. Zaangażowanie się w nią Amerykanów było tragiczną pomyłką i klęską na wielką skalę, a zaczęło się od tego, że w 1957 r. miejscowi komuniści rozpoczęli pierwsze działania przeciwko rządowi w Sajgonie. Początkowo ograniczały się one do sporadycznych zamachów na przedstawicieli administracji i podporządkowywania sobie ludności wiejskiej na bardziej odludnych terenach. Jednak działania komunistów w Wietnamie Południowym szybko zyskały wsparcie komunistów północnowietnamskich.
W 1958 r. na 15 plenum Wietnamskiej Partii Pracujących (Lao Dong) podjęto decyzję o poparciu powstania komunistycznego na Południu. Od tej chwili rozpoczęto przerzucanie na terytorium Republiki Wietnamu kadr partii komunistycznej i żołnierzy – pierwszych kilka tysięcy wysłano do Wietnamu Południowego już w 1959 r. Podjęto też budowę tzw. szlaku Ho Chi Minha, służącego do transportu na Południe oddziałów wojskowych i zaopatrzenia. Szlak biegł z Wietnamu Północnego wzdłuż granicy Wietnamu Południowego przez kontrolowane przez wietnamskich komunistów tereny Laosu i Kambodży.
W efekcie siła bojowa wojsk komunistycznych w Wietnamie Południowym rosła w szybkim tempie, stając się poważnym zagrożeniem dla stabilności tego państwa. W latach 1960-1965 liczba wojsk Viet Congu wzrosła z 9 tysięcy do 130 tysięcy, z czego ponad 35 tysięcy stanowili żołnierze północnowietnamscy. W 1964 r. komuniści kontrolowali około połowy terytorium Wietnamu Południowego zamieszkane przez 30 procent ludności.
W 1960 r. z inicjatywy Wietnamskiej Partii Pracujących powstał Narodowy Front Wyzwolenia Wietnamu Południowego (NFW). Był to klasyczny "front ludowy" stworzony na wzór wcześniejszego Viet Minhu. Strategia tworzenia frontów ludowych została wcześniej wielokrotnie wykorzystana z sukcesem przez komunistów w wielu krajach świata, w tym w Europie Wschodniej. NFW miał sprawiać wrażenie reprezentacji większości społeczeństwa Wietnamu Południowego. Formalnie w jego skład wchodziło 30 organizacji politycznych i społecznych. W rzeczywistości był strukturą całkowicie kontrolowaną przez Lao Dong, pełniąc rolę "listka figowego". Część organizacji wchodzących w skład NFW została wcześniej utworzona w tym celu przez komunistów, role kierownicze w innych sprawowali sympatycy lub członkowie partii komunistycznej oddelegowani w celu "pełnienia obowiązków" związkowców, przywódców organizacji młodzieżowych, czy rolniczych.

Amerykańskie interesy w samym Wietnamie były minimalne, jednak Amerykanie obawiali się, że zajęcie przez komunistów całego Wietnamu będzie krokiem na drodze do stopniowego opanowania przez nich całej Południowo-Wschodniej Azji. Stany Zjednoczone podjęły decyzję, że nie mogą do tego dopuścić i postanowiły poprzeć zbrojnie antykomunistyczny rząd Wietnamu Południowego. Początkowo Stany Zjednoczone udzielały wsparcia pod postacią wysłania doradców wojskowych, jednak z czasem przerodziło się ono w rzeczywiste zaangażowanie militarne.
W lipcu 1964 r. amerykański prezydent Lyndon B. Johnson wydał rozkaz zwiększenia obecności militarnej w Wietnamie Południowym. Wysłano tam doradców wojskowych zwiększając łączną liczbę wojsk USA w tym kraju do 21 tys.
31 lipca 1964 r. amerykański niszczyciel USS Maddox wznowił misję rekonesansową na wodach międzynarodowych w Zatoce Tonkińskiej, która była zawieszona przez 6 miesięcy. Okręt został zaatakowany przez północnowietnamskie kutry torpedowe, które prawdopodobnie wzięły go za okręt południowowietnamski. W odpowiedzi na atak USS Maddox, ze wsparciem USS Ticonderoga, zniszczył północnowietnamską łódź torpedową i uszkodził dwie inne. Sam odniósł niewielkie, powierzchowne uszkodzenia od ognia 14-milimetrowego działka. USS Maddox wycofał się na wody południowowietnamskie, gdzie dołączył do USS C. Turner Joy.
4 sierpnia 1964 USS Maddox i USS C. Turner Joy ponownie patrolowały wody międzynarodowe u wybrzeży Wietnamu Północnego. Ze względu na sygnały o ataku torpedowym, oba jednostki rozpoczęły intensywny ostrzał celów widocznych na radarze i manewry w celu uniknięcia trafień przez torpedy. Później, kapitan John J. Herrick stwierdził, że prawdopodobnie nie było żadnego ataku na okręt USS Maddox.
7 sierpnia 1964 r. Senat USA zatwierdził rezolucję w sprawie Zatoki Tonkińskiej, która dawała pozwolenie prezydentowi Johnsonowi na eskalację działań zbrojnych przeciw Wietnamowi Północnemu.
Podczas nalotów dywanowych na masową skalę stosowano napalm i defolianty, aby zniszczyć dżunglę, która była oparciem partyzantki wietnamskiej. Na gęsto zaludnione tereny Amerykanie zrzucali specjalne bomby rozrywające tzw. bomby kulkowe i ananasowe.
Punktem zwrotnym był rok 1968 – Ofensywa Tet. W święto noworoczne siły komunistyczne złamały niepisane zawieszenie broni atakując najważniejsze bazy oraz dążyli do przeniesienia walk do miast. Między innymi ciężkie walki toczyły się o "miasto cesarskie" – Hue, gdzie amerykańska piechota morska wraz z armią Republiki Wietnamu (ARVN) stawiała opór komunistom. Po zdobyciu miasta siły Vietcongu oraz armii Północnego Wietnamu dokonały masakry ludności cywilnej, w większości osób z wyższym wykształceniem, a także wszystkich pracowników cywilnej administracji. Oblicza się, że w ciągu 24 dni sprawowania kontroli wymordowano 3-4,5 tys. cywilów.
Ofensywa Tet była przegraną komunistów z czysto wojskowego punktu widzenia, lecz okazała się ich wielkim sukcesem psychologicznym i propagandowym. Skala ataków dała do zrozumienia amerykańskiej opinii publicznej że oficjalne komunikaty rządu amerykańskiego o przebiegu wojny były zdecydowanie zbyt optymistyczne. Stało się jasne że trzy lata obecności setek tysięcy żołnierzy amerykańskich w Wietnamie nie zdołało pokonać komunistycznych partyzantów. W wyniku tego nastąpił gwałtowny spadek zaufania i poparcia dla administracji prezydenta Johnson'a. Jednocześnie amerykańscy wojskowi zażądali zwiększenia amerykańskich sił w Wietnamie o kolejne kilkaset tysięcy żołnierzy, co było nie do zaakceptowania przez amerykańską opinię publiczną. Zdając sobie sprawę z porażki swojej polityki w Wietnamie, Johnson ogłosił na wiosnę 1968 roku że nie będzie ponownie kandydował w wyborach prezydenckich na jesieni. Podczas tego roku większość społeczeństwa amerykańskiego doszła do wniosku że zaangażowanie się w Wietnamie było tragiczną pomyłką, i powinno zostać jak najszybciej zakończone. Wybory prezydenckie wygrał Nixon, w dużej mierze dzięki obietnicom że będzie starał się szybko zakończyć udział Ameryki w konflikcie. W rzeczywistości jednak Nixon, zdecydowany przeciwnik komunizmu, uważał że gwałtowne wycofanie wojsk amerykańskich z Wietnamu i wynikające z tego nieuchronne zwycięstwo komunistów byłoby zbyt dużym ciosem dla prestiżu Ameryki. Dlatego zdecydował się szukać "pokoju z honorem", czyli formuły która pozwalałaby najpierw zmniejszyć a potem zakończyć amerykański udział w wojnie tak by nie wyglądała ona jako amerykańska porażka.

Głośnym echem na świecie odbiła się masakra wioski My Lai w południowym Wietnamie (16 marca 1968) – amerykańscy żołnierze zamordowali tam kilkuset (między 370 a 507) cywilnych mieszkańców, w większości kobiety i dzieci. Mimo późniejszego procesu sprawcy ostatecznie nie zostali ukarani, nie licząc kilkuletniego aresztu domowego dla oficera dowodzącego masakrą.
Liczba wojsk amerykańskich w Wietnamie zwiększyła się z małej liczby doradców wojskowych w 1954 do powyżej 500 tys. w 1968. Od 1969 r. toczyły się w Paryżu rokowania pokojowe Stanów Zjednoczonych z rządem północnowietnamskim zakończone podpisaniem paryskich układów pokojowych w styczniu 1973 r. Po 1969 r. USA rozpoczęły proces stopniowego wycofywania swoich oddziałów, który zakończył się po podpisaniu układu w Paryżu w marcu 1973 r. W tym samym czasie Stany Zjednoczone podjęły ogromne wysiłki by wzmocnić armię Południowego Wietnamu (ARVN), przekazując jej duże ilości uzbrojenia i zaopatrzenia, w procesie zwanym "wietnamizacją". Wysiłki te przyniosły efekty, gdy w 1972 ARVN, z minimalnym udziałem amerykańskich sił lądowych lecz dalej z amerykańskim wsparciem lotniczym, zdołał odeprzeć poważną ofensywę sił komunistycznych.
W ciągu kolejnych kilkunastu miesięcy oficjalnego pokoju Wietnam Północny prowadził intensywne przygotowania do ostatecznej ofensywy. Na terytorium Wietnamu Południowego przerzucono między innymi ponad 140 tysięcy żołnierzy, 400 czołgów i wielkie ilości zaopatrzenia i amunicji. W tym samy czasie Stany Zjednoczone, z powodu nacisku politycznego przeciwników zaangażowania w Wietnamie poważnie ograniczyły wydatki na zaopatrzenie dla armii Południowego Wietnamu. W wyniku tego armia ta, zbudowana na modę amerykańską a więc wymagająca ogromnych i nieprzerwanych dostaw zaopatrzenia i amunicji, utraciła dużą część swojej efektywności.
W marcu 1975 r. rozpoczął się ostateczny atak sił Viet Congu i armii północnowietnamskiej. Było to już po aferze Watergate i ustąpieniu prezydenta Richarda Nixona. Niektórzy historycy twierdzą, że gdyby Nixon pozostał u władzy, to z dużym prawdopodobieństwem Stany Zjednoczone dałyby przynajmniej wsparcie lotnicze siłom ARVN, dzięki temu dając jej szansę powtórzyć sukces z 1972. Pod słabym przywództwem tymczasowej administracji Geralda Forda takie posunięcie nie wchodziło w grę. Bez amerykańskiego wsparcia lotniczego sytuacja ARVN była beznadziejna. 25 marca komuniści zajęli Hue a 30 kwietnia padł Sajgon. Republika Wietnamu przestała istnieć.

Wojna w Wietnamie była pierwszą przegraną wojną w amerykańskiej historii, i jako taka poważnie zachwiała w społeczeństwie amerykańskim pewność siebie i wiarę we własne możliwości. Przez następne trzydzieści lat w amerykańskiej polityce istniał "syndrom Wietnamu", czyli niechęć do angażowania sił amerykańskich w jakiekolwiek długotrwałe działania zbrojne w krajach Trzeciego Świata.
W Stanach Zjednoczonych wojna wywoływała ostre konflikty społeczne. Działania w Wietnamie wymagały powiększenia wielkości armii o dodatkowy milion żołnierzy. Powiększenie zakresu poboru i rosnące straty w Wietnamie prowadziły do masowego uchylania się od obowiązkowej służby wojskowej (ucieczki do Kanady i Meksyku). Zaostrzyły się też konflikty między bogatymi i biednymi warstwami społeczeństwa, jako że poborowi pochodzili w większości z tych ostatnich. Studenci, a więc dzieci bogatszej części społeczeństwa, nie podlegali poborowi do wojska.
Duża część społeczeństwa amerykańskiego doszła do wniosku, że działania wojsk amerykańskich w Wietnamie są nielegalne lub wręcz zbrodnicze. To doprowadziło do ogromnego spadku zaufania do sił zbrojnych i instytucji rządowych.
Konflikty te miały wpływ na reorganizację armii amerykańskiej, która została całkowicie uzawodowiona przez prezydenta Nixona.

Głównym następstwem zwycięstwa komunistów było narzucenie społeczeństwom Wietnamu Południowego, Laosu i Kambodży komunistycznych metod rządzenia i terroru państwowego. W ciągu kilku miesięcy od zdobycia Sajgonu w obozach "reedukacji" zamknięto ponad 300 tysięcy ludzi. Wiele innych osób wymordowano od razu.
Jednocześnie rezultatem zastosowania marksistowskich metod gospodarczych był gwałtowny spadek poziomu życia. W efekcie w ciągu następnych kilku lat miliony Wietnamczyków z Południa podjęły próbę nielegalnej ucieczki z socjalistycznego Wietnamu, w większości drogą morską. Liczba uciekinierów zarejestrowanych przez Wysokiego Komisarza ONZ do spraw uchodźców wyniosła ponad 1,5 miliona. Tysiące ludzi straciło życie w czasie ucieczki przez Morze Południowochińskie i Kambodżę.
Upadek Wietnamu południowego umożliwił komunistom ostateczne opanowanie Laosu i Kambodży. W Laosie komuniści wietnamscy zainstalowali marionetkowy reżim pozostający pod całkowitą kontrolą Hanoi, którego interesów strzegło kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy wietnamskich. W efekcie polityki nowego reżimu, w ciągu następnych 14 lat życie straciło ok. 300 tysięcy osób. Drugie tyle uciekło do Tajlandii.
Natomiast w Kambodżańskiej Partii Komunistycznej, bardziej znanej jako Czerwoni Khmerzy, przewagę zdobyło maoistowskie skrzydło antywietnamskie i prochińskie. Natychmiast po zdobyciu Phnom Penh Czerwoni Khmerzy rozpoczęli wprowadzanie ludobójczego eksperymentu społecznego – przymusowej budowy społeczeństwa bezklasowego. Jego efektem była śmierć ponad 1,5 miliona osób w ciągu następnych czterech lat.

Indonezja, Kambodża, Filipiny i Laos
Nawiedzane przez wojny pastwa to także nadmienione Indonezja, Kambodża, Filipiny i Laos. Tamtejsze konflikty nie odniosły większego znaczenia wśród opinii publicznej.

Proklamowanie niepodległości Indonezji nastąpiło 17 sierpnia 1945 roku. Odbyło się to w trzy dni po bezwarunkowej kapitulacji wojsk japońskich, które od 1942 roku okupowały ten kraj.

W 1954 na konferencji w Genewie Francja uznała niepodległość Kambodży. Szefem państwa został N. Sihanouk.

W 1946, po przejściowej okupacji kraju przez Japończyków, Filipiny uzyskały pełną niepodległość. Prezydentem wybrano F. Marcosa, kutry sprawował swe rządy w sposób dyktatorski (dyktatura).
W 1986 po przewrocie, obalono dyktaturę F. Marcosa. W kraju panuje w dalszym ciągu niepokój, rządowi nie udało się rozwiązać wielu istotnych problemów wewnętrznych.

W r. 1946 Francja ponownie okupowała Laos, w którym zaczęła się wojna domowa między zwolennikami monarchii, neutralistami i komunistycznymi oddziałami Pathet Lao, dowodzonymi przez dwóch książąt z panującej dynastii. Od 1954 Laos był niepodległym królestwem, ale krwawa wojna trwała nadal - losy Laosu układały się zależnie od wypadków w ościennym Wietnamie. Wycofanie wojsk USA z Południowego Wietnamu spowodowało opanowanie stolicy Wientian przez partyzantów komunistycznych (listopad 1975), którzy wymordowali lub wygnali urzędników królewskich i zmusili króla Sisawanga Wonga do abdykacji w dniu 29 listopada 1975 r. Władzę przejął przywódca komunistów książę Suwanawong. Król wraz z następcą tronu i rodziną, najpierw internowany w swym pałacu w Vientiane, został 11 marca 1977 wysłany do "obozu reedukacji" na północy kraju. Od tej chwili wszelki ślad po nich zaginął, aż do 17 grudnia 1989 kiedy to Rząd ogłasza, że rodzina królewska zmarła w obozie. Jednak ich prawdziwy los pozostaje nieznany.

Iran i Irak
We IX 1980, po wieloletnich napięciach na granicy iracko-irańskiej, Iran został zaatakowany przez Irak, co zapoczątkowało wojnę iracko-irańską. W 1981 zaostrzył się konflikt dotyczący zasady niepodzielności władzy świeckiej i religijnej pomiędzy prezydentem a fundamentalistami muzułmańskimi z Partii Republiki Islamskiej (PRI). W VI 1981 parlament pozbawił prezydenta władzy. Bani Sadr uciekł do Francji, gdzie została utworzona Narodowa Rada Oporu w celu obalenia w Iranie władzy teokratycznej. W samym Iranie nasiliły się walki między zwolennikami a przeciwnikami byłego prezydenta (m.in. zamachy bombowe). W 1981 na urząd prezydenta parlament wybrał muzułmańskiego teologa A. Chameneiego, potwierdzając tym polityczno-religijną jedność władzy sądowniczej, ustawodawczej i wykonawczej. Stanowisko irańskich szyitów, zmierzających do wykorzystania wojny iracko-irańskiej i rozszerzenia rewolucji muzułmańskiej na Irak, wywołało zaniepokojenie w rządzonych przez sunnitów państwach Zatoki Perskiej, które zwiększyły swoją pomoc dla Iraku. Iran już wspierał finansowo i militarnie uaktywniające się bojówki partii Hezbollah w Libanie i organizacje ruchu oporu w Afganistanie (głównie szyickie). Konflikt Iranu z Irakiem nabrał tym samym aspektów wewnątrzarabskich, zwłaszcza, że kraje tzw. Frontu Odmowy (Syria, Libia, Algieria, Jemen Pd.) oraz OWP zadeklarowały swe poparcie dla Iranu. Wojna z Irakiem, jakkolwiek w znacznym stopniu zjednoczyła społeczeństwo irańskie podzielone na płaszczyźnie polityki wewnętrznej, nie osłabiła walki przeciwko opozycji i nie usunęła głębokich podziałów i rozbieżności istniejących wewnątrz fundamentalistów, a dotyczących gł. walki o władzę. W 1982 władze Iranu rozpoczęły wzmożoną akcję zwalczania partyzantki antyrządowej, w wyniku wykrycia spisku przeciwko rządowi na karę śmierci został skazany były między innymi minister spraw zagranicznych, S. Ghobzadeh. Zaostrzyła się rywalizacja między ugrupowaniami prawicowymi i lewicą muzułmańską. W 1984 w wyniku konfliktu z Irakiem pogłębiły się w Iranie trudności gospodarcze (zwiększono zakupy sprzętu wojskowego, spadły wpływy ze sprzedaży ropy naftowej). Przysparzały ich także setki tysięcy uciekinierów z ogarniętego wojną Afganistanu (mimo otrzymanej zagranicznej pomocy finansowej). Pomimo tych trudności rząd przystąpił do realizacji pierwszego planu 5-letniego, dążąc do uzyskania samowystarczalności w rolnictwie.
W 1988 podpisano rozejm kończący wojnę z Irakiem. 1990, po inwazji Iraku na Kuwejt, podpisano z Irakiem układ pokojowy (przywracający w zasadzie stan sprzed wojny) i nawiązano stosunki dyplomatyczne między obu krajami. Rząd Iranu oficjalnie potępił inwazję iracką, jednak stanowczo protestował przeciwko militarnej interwencji państw zachodnich i blokadzie Iraku. Po śmierci ajatollaha Chomejniego (1989) przywódcą religijno-politycznym został A. Chamenei. W czasie wojny nad Zatoką Perską 1990–91 Iran zachował ścisłą neutralność. Po kapitulacji Iraku Iran przyjął tysiące uciekinierów z Iraku — Kurdów i szyitów irackich, których powstania były tłumione z całą bezwzględnością przez wojska Saddama Husajna (Irak oskarżał Iran o popieranie powstańców). Iran otrzymał międzynarodową pomoc dla uciekinierów oraz zaczął wychodzić z izolacji politycznej, nawiązując ponownie kontakty z państwami Zachodu i USA oraz krajami arabskimi (m.in. negocjował w sprawie uwolnienia zakładników amerykańskich przetrzymywanych przez fanatyczne szyickie ugrupowania w Libanie). W latach 90. prezydent Rafsandżani rozwijał politykę ograniczonego otwarcia na zewnątrz.
W IX 1998 konflikt z Afganistanem wywołany śmiercią w Afganistanie kilkunastu dyplomatów irańskich. W latach 90. Iran wspierał finansowo muzułmanów w Bośni i Hercegowinie oraz postsowieckich państwach Azji Środkowej.

Izrael
Najwięcej wojen na swoim koncie odnotował właśnie Izrael.
Jedną z nich była „Bitwa o Wodę”.
Pomiędzy 1964 i 1967 r. Izraelskie Siły Obronne wyraźnie podzieliły się na dwie formacje. Siły ofensywne rozwinęły się wokół korpusów zmechanizowanych, spadochroniarzy i elitarnych oddziałów piechoty i artylerii. Siły obronne skupiły pozostałe oddziały piechoty oraz artylerii. Większość nowego sprzętu docierało do sił ofensywnych. Prowadzono nieustanne ćwiczenia i manewry, które zwiększały znaczenie IDF.
Prace nad systemem wodnym kraju Izraela objęły również obszar strefy zdemilitaryzowanej na granicy izraelsko-syryjskiej.
Syria uznała to za naruszenie integralności terytorialnej Syrii. Pod wpływem tego wydarzenia Syria wezwała wszystkie kraje arabskie do wypowiedzenia wojny Izraelowi.
13 listopada 1964 r. artyleria syryjska ostrzelała izraelski patrol w rejonie rzeki Dan.
W odwecie Izrael użył lotnictwa, które zbombardowało syryjskie pozycje.
Zapoczątkowało to regularny ostrzał artyleryjski żydowskich osiedli i pól w Górnej Galilei.
Jednocześnie Syria, Jordania i Liban rozpoczęły prace budowlane, mające na celu odwrócenie biegu niektórych dopływów rzeki Jordan (Hacbani i Banias), które znajdowały się na ich obszarze, tak aby uniemożliwić przepływ wody do Izraela.
22 grudnia 1964 r. wybrano ponownie premiera izraelskiego rządu Lewiego Eshkola. Sprawował swoje obowiązki do 12 stycznia 1966 r.
1 stycznia 1965 r. palestyńska organizacja al-Fatah przeprowadziła swoją pierwszą antyizraelską akcję dywersyjną. Podłożono bombę w Narodowym Przedsiębiorstwie Wodnym Izraela.
W sierpniu 1965 r. nasiliły się incydenty zbrojne na granicy izraelsko-syryjskiej. Była to już prawdziwa tzw. "bitwa o wodę".
W 1965 r. przy izraelskim Dowództwie Północnym powstała specjalna grupa dywersyjno-rozpoznawcza Sayered Egoz. Początkowo grupa liczyła 23 komandosów, w tym 3 Beduinów-tropicieli. Stopniowo rozwinęła się do wielkości batalionu, a intensywność działań obliczono na około 300 zasadzek rocznie na terrorystów.
Zdarzeń w tej wojnie było wiele, wiele więcej. Ważne jest jednak to, że 30 maja 1967 r. powstaje porozumienie sojusznicze Egiptu i Jordanii. Armia jordańska została podporządkowana Egiptowi. Jednocześnie Irak, Kuwejt, Tunis, Sudan, Maroko i Algieria zgodziły się skierować swoje wybrane oddziały przeciw Izraelowi. Głoszone było hasło: "Cel, jaki nam przyświeca - to całkowita zagłada Izraela!" Po stronie Zjednoczonej Republiki Arabskiej opowiedziały się: Pakistan, Indonezja, ZSRR i Chiny.
30 maja 1967 r. egipski prezydent Nasser powiedział: "Armie Egipty, Jordanii, Syrii i Libanu znajdują się już na granicach z Izraelem.....aby sprostać wyzwaniu, a armie Iraku, Algierii, Kuwejtu, Sudanu i wszystkich narodów arabskich są z nami......nadeszła krytyczna godzina."
Zaplanowano całkowitą zagładę znienawidzonego Izraela:
28 maja 1967 r. prezydent Egiptu Naser, "samo istnienie Izraela stanowi agresję".
31 maja 1967 r. iracki prezydent Abdur Rahman Aref powiedział: "Obecność Izraela to pomyłka, która musi być naprawiona....... Nasz cel jest jasny - zmieść Izrael z mapy."

Rozpoczęła się „wojna sześciodniowa”, która była niczym innym jak zaatakowaniem przez Izrael niczego nie spodziewających się Arabów.
W czerwcu 1967 r. Izrael nagłym uderzeniem przełamał słabą ochronę przeciwników po czym zajęła egipski półwysep Synaj, jordański Zachodni Brzeg z Jerozolimą oraz syryjskie wzgórza Golan.
W wyniku wojny sześciodniowej Izrael stracił 766 zabitych i 2 563 rannych. Straty w sprzęcie wojskowym wyniosły 46 samolotów (24 pilotów) i 80 czołgów. Koszty wojny obliczono na około 0,5 mld. dolarów. Zajęty został cały Półwysep Synaj, a wojska izraelskie ufortyfikowały się na wschodnim brzegu Kanału Sueskiego. Zajęcie strategicznych Wzgórz Golan uwolniło osiedla w Górnej Galilei od nieustannego nękania syryjskim ostrzałem. Zajęcie Zachodniego Brzegu Jordanu zabezpieczyło natomiast Tel Awiw, i co ważniejsze dało Izraelowi cenne ziemie z Jerozolimą w ich centrum. W sytuacji dalszych agresywnych działań ze strony krajów arabskich, armia izraelska miała w zasięgu działań taktycznych Kair, Amman i Damaszek. Zajęte terytoria dawały gwarancję, że ewentualny atak arabski zostanie powstrzymany, zanim będzie mógł osiągnąć dotychczasowe granice żydowskiego państwa. Po raz pierwszy Izrael był militarnie bezpieczny. Ale nie mniej ważne było zajęcie całej Jerozolimy, oraz Samarii i Judei. Tam przecież była historyczna siedziba Żydów, zanim zostali od niej oddzieleni linią zawartego w 1948 roku zawieszenia broni, która stała się granicą.
W trakcie wojny sześciodniowej Izrael zdobył kilkaset czołgów radzieckiej produkcji T-54 i T-55. Była to tak wielka liczba, że w zdobyte wozy postanowiono wyposażyć nowo tworzone izraelskie oddziały pancerne. Przeprowadzono znaczącą modernizację zdobytych czołgów. Bardzo szybko modernizacja czołgów T-54 i T-55 stała się szeroko reklamowaną propozycją eksportową Izraela.
Egipt stracił mniej więcej 12-15 tys. zabitych i 20 tys. rannych, a prawie 4,5 tys. żołnierzy trafiło do niewoli. Rozbitych zostało siedem dywizji, w tym dwie pancerne. Na samym Synaju Egipt pozostawił ponad 625 czołgów, z których 200 było sprawnych, 750 sztuk artylerii i 2 500 ciężarówek i innych pojazdów mechanicznych. Egipt stracił również całe lotnictwo.
Jordania straciła około 4 tys. zabitych i 2 tys. rannych, a 636 żołnierzy i oficerów trafiło do niewoli.
Syria straciła 2,5 tys. zabitych i 5 tys. rannych, a prawie 600 trafiło do niewoli. Rozbitych zostało siedem brygad, w tym cztery piechoty, dwie zmechanizowane i jedna pancerna. Zniszczonych zostało 60 czołgów, a 40 nie uszkodzonych zostało zdobytych przez izraelskich żołnierzy.
Armie arabskie straciły większość posiadanego sprzętu bojowego, wartego około 2 mld. dolarów. Arabowie stracili 391 samolotów na ziemi i 60 w walkach powietrznych. Byli pokonani i upokorzeni, lecz nie zamierzali pogodzić się z faktami dokonanymi.
Egipt i Syria nie pogodziły się jednak ze stratami.

8 marca 1969 r. prezydent Egiptu Naser ogłosił, że egipsko-izraelskie porozumienie o zawieszeniu broni jest nieważne. Rozpoczęła się "wojna na wyczerpanie", która trwała do 1970 r.
Arabski ostrzał artyleryjski koncentrował się głównie wzdłuż Kanału Sueskiego (armia egipska). Był to główny teren działań wojennych podczas "wojny na wyczerpanie". W następnych latach zaledwie około 10 procent potyczek miało miejsce w Dolinie Jordanu (oddziały OWP). W mniejszym stopniu dochodziło do wymiany ognia wzdłuż linii zawieszenia broni na Wzgórzach Golan (armia syryjska). Arabowie postanowili jednak rozciągnąć wojnę nękającą Izrael, i wymusili wzrost napięcia na granicy z Libanem (oddziały OWP). Na granicy libańskiej i syryjskiej IDF do odpowiedzi używało głównie sił pancernych. Równocześnie prowadzono wojnę terrorystyczną wewnątrz Izraela - w Judei i Samarii. W latach 1968-1972 IDF przeprowadziło 5270 operacji bojowych wzdłuż lądowych, powietrznych i morskich granic Izraela. Jednocześnie grupy terrorystów arabskich rozpoczęły atakować cele izraelskie na całym świecie. Wszystkie te działania były obliczone na osłabienie Państwa Izrael.
7 sierpnia 1970 r. Egipt i Izrael zawarły zawieszenie broni przy gwarancjach ze strony USA. Równocześnie zawarto zawieszenie bronii pomiędzy Izraelem i Syrią. Ustały wówczas akcje terrorystyczne w rejonie Wzgórz Golan.
6 września 1970 r. palestyńscy terroryści jednocześnie uprowadzili trzy samoloty z ponad 400 pasażerami na lotnisku Dawson Field w Jordanii. Porwanie przeprowadził Ludowy Frontu Wyzwolenia Palestyny. Palestyńczycy stali się specjalistami w porwaniach samolotów.

W trakcie wewnętrznych walk jordańsko-palestyńskich, we wrześniu 1970 r. Izrael zgromadził swoje siły zbrojne przy granicy z Syrią, w ten sposób uniemożliwiając marsz syryjskich wojsk z odsieczą dla OWP do Jordanii.
19 września 1970 r. do Jordanii wkroczyły oddziały armii syryjskiej, która usiłowała bronić OWP przed Jordańczykami.
27 września 1970r. w Kairze zostało podpisane porozumienie o zakończeniu walk w Jordanii przez przedstawicieli ośmiu państw arabskich i Jasera Arafata.
We wrześniu 1970 r. prezydent USA Nixon złożył deklarację, że Stany Zjednoczone Ameryki zobowiązują się interweniować po stronie Izraela, gdyby ten został zaatakowany przez Egipt i ZSRR.
Jesienią 1970 r. Kongres USA, zaniepokojony systematycznie rosnącą pozycją ZSRR w Egipcie, po raz pierwszy zgodził się dostarczyć Izraelowi najnowocześniejszą broń o wartości pół miliarda dolarów. Było to mniej, niż Moskwa wyłożyła w Egipcie, lecz pozwoliło przywrócić zakłóconą równowagę.

Wojna Yom (Jom) Kippur
6 października 1973 r. o godzinie 14.00 egipskie wojska rozpoczęły uderzenie na izraelskie pozycje obronne na wschodnim brzegu Kanału Sueskiego. Na izraelską linię fortyfikacji Bar Lewa, bronioną przez zaledwie sześciuset izraelskich żołnierzy, w ciągu 2 godzin spadło ponad sto tysięcy bomb i pocisków. Następnie Egipcjanie rozpoczęli desant na drugą stronę Kanału Sueskiego. Do wieczora na wschodni brzeg przeprawiło się 30 tys. egipskich żołnierzy, którzy prowadzili dalsze działania ofensywne w głąb Półwyspu Synaj. Przeciwko przybywającym z odsieczą izraelskim czołgom, egipska piechota skutecznie użyła rakiet przeciwpancernych, pustosząc izraelskie oddziały pancerne, w których ocalało tylko 30 czołgów w rejonie prowadzonych walk.
Po rozbiciu izraelskich umocnień linii Bar Lewa, Egipcjanie opanowali cały wschodni brzeg Kanału Sueskiego i bardzo szybko przeprawili na drugi brzeg systemy rakiet przeciwlotniczych oraz 500 czołgów. Ten sukces kosztował ich śmierć około 200 żołnierzy. Egipscy sztabowcy szacowali, że w czasie tej fazy operacji zginie dziesięć tysięcy żołnierzy, a piętnaście tysięcy zostanie rannych. Był to więc prawdziwy sukces Egipcjan.
6 października 1973 r. komandosi syryjscy opanowali izraelską stację radarową na Górze Hermon (w ośrodku tym byli najlepsi izraelscy spece wywiadu wojskowego Aman, wyposażeni w supernowoczesne radary i kosztowne elektroniczne czujniki), z której kontrolowali sytuację w całej Galilei. Równocześnie trzy dywizje uderzyły na Wzgórza Golan, bronione przez jedną izraelską brygadę, która w ciągu trzech dni walk straciła cały swój sprzęt bojowy. Ogółem 700 syryjskich czołgów uderzyło od północy na Izrael, który miał tam tylko sto siedemdziesiąt sześć czołgów, i to w większości zmodernizowanych shermanów z II wojny światowej.
W pierwszych dniach wojny Izraelczycy utracili też przewagę w powietrzu. Izraelskie siły powietrzne miały ograniczone możliwości działania przez gęstą obronę przeciwlotniczą wroga nad liniami walk. Rosyjskie baterie rakiet przeciwlotniczych sprzężone z działami szybkostrzelnymi tylko pierwszego dnia wojny strąciły nad Golanem 40 izraelskich maszyn. Arabowie w ciągu pierwszych trzech dni wojny odpalili ponad tysiąc samych rakiet ziemia-powietrze.
Izrael natychmiast rozpoczął powszechną mobilizację, która przebiegała jednak w warunkach chaosu i zamieszania. W Izraelu system mobilizacji zawiódł: brakowało informacji, rozkazów, koordynacji. Izraelscy przywódcy nie zdawali sobie jeszcze sprawy z rozmiarów katastrofy.
6 października 1973 r. w morskiej bitwie pod Latakia pięć izraelskich okrętów rakietowych Saar 4 zatopiło sześć syryjskich okrętów (kuter torpedowy, cztery okręty rakietowe i jeden trałowiec). Była to pierwsza na świecie bitwa stoczona przy użyciu rakiet klasy morze-morze.
9 października 1973 r., w odpowiedzi na ostrzał rakietowy kibuców, Izrael rozpoczął naloty na Damaszek i porty syryjskie. Przy ogromnych stratach własnych, izraelskie samoloty zbombardowały budynki rządowe, ropociągi, elektrownie i inne obiekty strategiczne w Syrii. Bomby spadły także na dzielnice mieszkaniowe; w porcie Tantus zatopiły rosyjski statek.
Równocześnie zmobilizowane siły izraelskie rozpoczęły kontrofensywę w rejonie Wzgórz Golan. W ciągu czterech dni Syryjczycy stracili tysiąc czterysta czołgów i transporterów opancerzonych, z których wiele zostało nie zniszczonych, lecz porzuconych z braku paliwa.
10 października 1973 r. izraelskie oddziały odrzuciły Syryjczyków na linię demarkacyjną z 1967r.
11 października 1973 r. izraelskie oddziały kontynuując ofensywę na północy, dotarły do szosy prowadzącej do Damaszku. Równocześnie zablokowano iracki korpus ekspedycyjny wysłany z pomocą do Syrii. Jednak to właśnie dwie brygady irackie zatrzymały rajd izraelski na Damaszek. W tej sytuacji, dowództwo IDF uznało front północny za zabezpieczony i rozpoczęto przerzucanie najlepszych oddziałów z granicy syryjskiej na Półwysep Synaj.
Walki ze zmiennym szczęściem toczyły się do 11 listopada 1973 r. kiedy to podpisano izraelsko-egipskie zawieszenie broni.
Porozumienie podpisano na 101 km szosy Kair-Suez. Izraelczycy ewakuowali swoje wojska na odległość 40 km od Kanału Sueskiego umożliwiając Egipcjanom wznowienie żeglugi okrętów na kanale.
Wojna "Jom Kipur" kosztowała Izrael 2378 zabitych żołnierzy i 3 tys. rannych. Stracono także 800 czołgów i 114 samolotów (60 pilotów oraz nawigatorów).
Izraelska armia została zmuszona do zmiany swojej strategii pola walki. Koncepcja ruchomej wojny przy użyciu dużych sił pancernych wspieranych przez lotnictwo, upadła. Armia arabskie skutecznie powstrzymywały działalność izraelskiego lotnictwa, a piechota uzbrojona w nowoczesną broń przeciwczołgową zatrzymywała ataki izraelskich czołgów. Izraelczycy ponownie dostrzegli znaczenie piechoty. Rozpoczęto na wielką skalę dozbrajanie armii, włączając w to zakup systemów rakietowych ziemia-ziemia i ziemia-powietrze. Tworzona specjalne ośrodki szkoleniowe, w których wdrażano nowe systemy treningów żołnierzy. Zdecydowano się na doktrynę operacji kombinowanych z użyciem różnorodnych rodzajów uzbrojenia.
Egipcjanie stracili 7,7 tys. zabitych, a Syria 3,5 tys. zabitych żołnierzy. Ogółem państwa arabskie straciły 2 tys. czołgów, 450 samolotów i 19 okrętów. O skali toczonych walk wystarczy uświadomienie sobie, że kraje arabskie użyły przeciwko Izraelowi większych sił, niż w owym czasie wojska NATO dysponowały w Europie.
15 listopada 1973 r. dzięki amerykańskiej mediacji Egipt i Izrael wymieniły jeńców wojennych.

5 czerwca 1982 r. izraelski rząd przyjął plan zbrojnego zajęcia pasa o szerokości 45 km w południowym Libanie. Zakładano, że operacja potrwa 2-3 dni. Celem akcji była likwidacji baz palestyńskich terrorystów w południowym Libanie, z których prowadzono akcje zbrojne na terytorium Izraela.
6 czerwca 1982 r. izraelska armia rozpoczęła operację "O pokój dla Galilei". Rozpoczęła się izraelska inwazja na Liban. Użyto dwukrotnie większych sił od tych, które w 1973 r. zatrzymały armię egipską. Do Libanu wkroczyło 11 pancernych dywizji i 11 brygad piechoty, wspieranych przez 600 bojowych samolotów. Zmechanizowane kolumny wojskowe wbiły się klinami głęboko w terytorium Libanu, i szybko posuwały się wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego w kierunku Bejrutu. W terenach górskich toczono intensywne walki z oddziałami OWP. Szpicą nacierających sił izraelskich byli komandosi 35 Brygady Spadochronowej T'zanhanim. Komandosi Sayeret Shaldag (Jednostka 5101) wykryli i oznaczyli stanowiska artylerii plot, dzięki czemu w ciągu kilku godzin izraelskie lotnictwo zniszczyło większość stanowisk rakiet i artylerii plot.
Podczas inwazji Izraela na Liban specjalna jednostka antyterrorystyczna Yamam aresztowała większość przywódców palestyńskich. W trakcie tych operacji komandosi z 13 Flotylli (Commando Jami) przeprowadzili wiele akcji rozpoznawczych na libańskim wybrzeżu.
6 czerwca 1982 r. izraelscy komandosi Sayered Golani zaatakowali w ryzykownej operacji twierdzę Beaufort, która stanowiła punkt obserwcyjny i kierownia ogniem dla artylerii OWP w kierunku terytorium Izraela. Po gwałtownej walce zniszczono twierdzę. Poległo 7, a rannych zostało 15 komadosów.
We Wrześniu 1983 r. izraelska armia wycofała się z okolic Bejrutu i przegrupowała własne siły na linię rzeki Awali, na północ od Sydonu. W ten sposób stworzono w południowym Libanie "strefę bezpieczeństwa", która miała chronić terytorium Izraela przed atakami terrorystów z Libanu. Jednakże przednia straż izraelskiej armii była wystawiona na silne ataki, rozpoczęte przez Palestyńczyków, a później kontynuowane przez Szyitów z organizacji Amal i Hezbollah. W okresie czasu obecności w południowym Libanie, dokonano 1350 ataków (średnio 450 w ciągu roku), w których zginęło 306 izraelskich żołnierzy. Jednakże izraelskie miasta i wioski wewnątrz Państwa Izrael były bezpieczne.

Izrael był przez całą swoją historię nawiedzany wojnami i konfliktami. I dalej jest.

Afryka

Kraje i narody Afryki miały tego pecha, że kolonizatorzy zapomnieli, że czarnoskórzy to też ludzie, też mają swoje interesy, swoich przyjaciół i wrogów. W związku z tym podzieli między siebie terytorium Afryki w niepraktyczny w praktyce sposób. Dlaczego niepraktyczny w praktyce? Otóż wojny pomiędzy plemionami toczone z zimną nienawiścią trwały od zawsze. I dlaczego zdarzyło się tak, że dwie znienawidzone narody tworzą jedno pastwo? Przez nie liczenie się z ludźmi i ich potrzebami. I znów mamy Afrykańskie dążenia niepodległościowe, marzenia wolnego pastwa, bez wpływu jakiegoś imperium kolonialnego, z uznaniem prawa do wolności, nie dyskryminowania, do życia!

Algieria
W marcu 1954 A. Ben Bella, były sierżant armii francuskiej, zainicjował utworzenie na emigracji w Egipcie Komitetu Rewolucyjnej Jedności i Akcji, który po wybuchu powstania zbrojnego (1 listopada 1954), przekształcono we Front Wyzwolenia Narodowego (FWN). Walki partyzanckie stopniowo objęły swym zasięgiem całą Algierię, przybierając charakter wojny ludowej i masowej. 1958 powstańcy utworzyli Tymczasowy Rząd Republiki Algierskiej z Farhatem Abbasem na czele. Rząd francuski, odrzucający początkowo możliwość rozmów z powstańcami oraz międzynarodową mediację, usiłujący bezskutecznie rozwiązać kwestię algierską na drodze militarnej, zaczął szukać kompromisu.
1960 z inicjatywy generała Ch.A. de Gaulle'a zostały podjęte oficjalne rokowania między rządem Francji a Tymczasowym Rządem Republiki Algierii. Wywołało to niezadowolenie ze strony kolonistów oraz wojskowych z armii francuskiej w Algierii, którzy 1961 powołali do życia OAS, organizację mającą na celu niedopuszczenie do uzyskania przez Algierię niepodległości. Mimo przeprowadzonej przez OAS serii zamachów terrorystycznych rozmowy kontynuowano, a 18 marca 1962 zawarto w Évian-les-Bains układ o zawieszeniu broni, w którym Francja uznała suwerenność i integralność terytorialną Algierii (trwająca blisko 8 lat wojna pochłonęła ok. 1 mln ofiar, głównie Algierczyków).
W referendum przeprowadzonym 1 lipca 1962 znaczna większość głosujących opowiedziała się za niepodległością, którą Algieria oficjalnie zadeklarowała 5 lipca 1962 (rząd francuski uczynił to dwa dni wcześniej). W tym samym roku Algieria stała się również członkiem ONZ. Pozostający w Algierii koloniści zatrzymali pełnię praw, ale w ciągu trzech lat mieli zdecydować o wyborze obywatelstwa (do końca roku ok. 80% osadników opuściło Algierię). Pierwszym prezydentem niepodległej Algierii został 1963 Ben Bella. W tym samym państwo otrzymało konstytucję ustanawiającą prezydencki system rządów.

Angola
W roku 1951 kolonia przekształcona została w prowincję zamorską, zwaną Portugalską Afryką Zachodnią. Odmowa rozpoczęcia procesu dekolonizacyjnego zaowocowała powstaniem trzech organizacji wyzwoleńczych: Ludowego Ruchu Wyzwolenia Angoli (port. Movimento Popular de Libertação de Angola - MPLA), Narodowego Frontu Wyzwolenia Angoli (port. Frente Nacional de Libertação de Angola - FNLA) oraz Narodowego Związku Na Rzecz Całkowitego Wyzwolenia Angoli (União Nacional para a Independência Total de Angola, UNITA).
Po 14 letniej wojnie partyzanckiej, w roku 1975 Angola uzyskała niepodległość. Portugalia przekazała władzę MPLA, organizacji o marksistowskich korzeniach i wspieranej przez ZSRR. Tuż potem doszło do wybuchu wojny domowej pomiędzy organizacjami wyzwoleńczymi. FNLA wkrótce wycofała się z walki, pozostawiając wojnę wspieranemu przez komunistów Ludowemu Ruchowi Wyzwolenia Angoli (MPLA) oraz popieranemu przez Zachód - Narodowemu Związkowi Na Rzecz Całkowitego Wyzwolenia Angoli (UNITA).

Burundi
Od 1962 niepodległa monarchia konstytucyjna.
1992 nasilające się zamieszki na tle etnicznym utrudniały proces demokratyzacji. Od 1993, po zamachu wojskowym i zabiciu prezydenta M. Ndadaye wybuchła krwawa wojna na tle etnicznym między Tutsi a Hutu (śmierć ok. 150 tys. osób, masowe uchodźstwo ludności do krajów sąsiednich); 1996 władzę przejęła armia zdominowana przez Tutsi, prezydentem został ponownie P. Buyoya; 1998 tymczasowa konstytucja częściowo przywróciła zasady konstytucji z 1992.

Czad
Historia niepodległego Czadu pełna jest walk i przewrotów. W 1965 wybuchła wojna domowa, której początek dało powstanie muzułman w północnej części kraju. Powstańców wspierała Libia, która zajęła część Czadu, tzw. strefę Aozou. W 1975 został zamordowany podczas przewrotu wojskowego pierwszy prezydent niepodległego Czadu François Tombalbaye. Sytuację w swojej byłej kolonii śledziła z uwagą Francja, która uczestniczyła w procesie pokojowym. W 1989 podpisano porozumienie z Libią, a rok później władzę w kraju przejął Patriotyczny Ruch Ocalenia. W 1996 wojna domowa ostatecznie się zakończyła, przyjęto nową konstytucję, a nowym prezydentem został wybrany Idriss Déby.

Erytrea
W 1962 nastąpiła aneksja Erytrei przez Etiopię. W 1970 narodził się separatystyczny Erytrejskiski Ludowy Front Wyzwolenia (EPLF) i rozpoczęto walki partyzanckie z wojskami cesaża Hajle selwasie. W latacg 1983–85 zapanowały klęski głodu. W wyniku wojny ok. 750 tysięcy mieszkańców Erytrei uciekło za granicę, głównie do Sudanu. W 1989 rozpoczęcie rozmów pokojowych.
W 1997 roku wybuchła nowa wojna z Etiopią o sporne terytorium graniczne (zasobne w wodę), poważne wydatki obu państw na zbrojenia, przy równoczesnej klęsce głodu w Etiopii i niewykorzystywaniu portów Erytrei dla dostaw pomocy humanitarnej.

Etiopia
W 1974 w związku z bardzo złą sytuacją gospodarczą i powtarzającymi się klęskami głodu doszło do puczu wojskowego kierowanego przez Mengystu Hajle Marjama. Komunistyczny reżim wojskowy utrzymywał się u władzy do 1991 dzięki pomocy gospodarczej i militarnej ze strony ZSRR, NRD i Kuby. Wojny z Erytreą (powyżej) .

Kenia
Po II wojnie światowej zrodził się ruch narodowowyzwoleńczy, prowadzony przez organizację KANU (Afrykański Związek Narodowy Kenii), na czele którego stał Jomo Kenyatta.
Nasilenie walk miało miejsce w latach 1953– 56, kiedy to wybuchło krwawe powstanie prowadzone przez partyzantów Mau – Mau. Powstańcy przeciwni byli utworzeniu z Kenii republiki białych osadników. Walki doprowadziły do przyznania Kenii autonomii na początku 1963 roku, a kilka miesięcy później – 12 grudnia, niepodległości. Wielu białych osadników wyjechało z Kenii do Rodezji lub RPA.

Liberia
W 1990 wybuchła wojna domowa, pogrążając kraj w całkowitej anarchii, walki nasiliły się szczególnie po śmierci prezydenta. Kolejna fala eskalacji walk nastąpiła w 1992.
W 1995 w konflikcie biorą udział: Narodowy Front Patriotyczny Liberii (przywódca Ch. Taylor), Zjednoczony Ruch Na Rzecz Demokracji, skupiający zwolenników obalonego prezydenta oraz wojska interwencyjne Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS), które we wrześniu 1990 osadziły na urzędzie prezydenckim A. Sawyera.
Dążenia ONZ do zahamowania konfliktu poprzez nałożenie embarga na dostawy broni, blokadę gospodarczą terenów kontrolowanych przez partyzantów nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Straty ludności wynikające z samego tylko uchodźstwa szacuje się na 1 mln. W wyniku działań wojennych całkowitej ruinie uległa gospodarka kraju.

Mozambik
W Mozambiku panowały dążenie niepodległościowe. W 1962 roku kilka antykolonialnych grup politycznych utworzyło Front Wyzwolenia Mozambiku (FRELIMO), który we wrześniu 1964 roku rozpoczął zbrojną kampanię, wymierzoną przeciwko portugalskim rządom kolonialnym. Po dziesięciu latach sporadycznych działań wojennych i powrocie do demokracji, Mozambik uzyskał niepodległość 25 czerwca 1975 roku.
W 1982 roku antykomunistyczny Narodowy Ruch Oporu Mozambiku - RENAMO, sponsorowany przez południowoafrykańskie rządy apartheidu, wszczął serię ataków, których celem stały się szlaki komunikacyjne, szkoły i ośrodki zdrowia. Kraj pogrążył się w wojnie domowej. W 1984 roku Mozambik wynegocjował z P.W. Botha i południowoafrykańskim rządem tzw. porozumienie N'komati, w którym zobowiązał się do porzucenia kontaktów z Afrykańskim Kongresem Narodowym, w zamian za co Afryka Południowa miała zaprzestać wspierania RENAMO. W przeciwieństwie do Mozambiku, Afryka Południowa nie zastosowała się do warunków porozumienia i kontynuowała pomoc rebeliantom, co przedłużyło wojnę domową.
4 października 1992 roku w Rzymie pomiędzy prezydentem Chissano a liderem RENAMO Alfonso Dhlakama podpisany został wynegocjowany przez ONZ układ pokojowy, który formalnie wszedł w życie 15 października 1992 roku.
Namibia, Nigeria, Senegal,

W latach 1903-1906 toczyło się stłumione przez wojska kolonialne powstania ludów - Organizacja Ludu Afryki Południowo-Zachodniej, która rozpoczęła walkę wyzwoleńczą. ONZ w 1968 zmieniło nazwę kraju na "Namibia" i unieważniło mandat RPA do zarządzania krajem; RPA nie uznała tych decyzji i kontynuowała kontrolę nad krajem. W 1988 układ pokojowy przewidywał niepodległość kraju; w następnym roku wycofane zostały wszystkie jednostki wojskowe RPA i przeprowadzone wolne wybory. 21 marca 1990 Namibia uzyskała niepodległość.

Nigeria uzyskała niepodległość 1 października 1960 r. jako republika federalna o parlamentarnej formie rządu.

1958 uzyskał autonomię w ramach Wspólnoty Francuskiej, 1959-1960 pozostawał w luźnej federacji z Mali. 1960 proklamowano powstanie suwerennego państwa, pierwszym prezydentem został przywódca ruchu niepodległościowego L.S. Senghor, który rządził do 1981.
RPA
1961 ZPA wystąpił z brytyjskiej Wspólnoty Narodów, premier H.F. Verwoerd proklamował zmianę nazwy państwa na RPA, prezydentem został C. Swart. Główną siłą angażującą się w walkę przeciwko polityce apartheidu był założony w 1912 Afrykański Kongres Narodowy (ANC), zdelegalizowany w 1960. Pierwsze kroki na drodze do zniesienia polityki segregacji rasowej południowoafrykański rząd białych podjął dopiero w 1985.
Przełomem okazało się dojście do władzy prezydenta F. de Klerka (1989). W mowie wygłoszonej w lutym 1990 z okazji otwarcia parlamentu de Klerk zerwał z systemem apartheidu, zniósł zakaz działania ANC i 32 innych organizacji politycznych. Mimo licznych sprzeciwów doprowadził do zwolnienia więzionego od 27 lat przywódcy ANC - N. Mandeli i podjęcia rozmów w ramach Konwencji na Rzecz Demokratycznej Afryki Południowej. Uzgodnione w 1991 reformy konstytucyjne umożliwiły Afrykanom wejście do rządu. Po zlikwidowaniu apartheidu zawieszono międzynarodowy zakaz handlu i inwestowania w RPA. 1992 sportowcy południowoafrykańscy uczestniczyli po raz pierwszy od 1960 w olimpiadzie.
Jednym z największych zagrożeń procesu demokratyzacji stała się odtąd rywalizacja dwóch głównych ugrupowań czarnej ludności: lewicowego ANC i konserwatywnej Partii Wolności - Inkatha. W latach 1990-1992 w wyniku krwawych starć między zwolennikami obu ugrupowań zginęło co najmniej 7500 osób.
Ruanda
W 1959 wybuchła wojna domowa na tle rywalizacji Tutsi i Hutu, wskutek której ostatni władca Ruandy i kilkuset Tutsi zostało wypędzonych z kraju.
1963–64 i 1972–73 to kolejne okresy walk etnicznych i masowej emigracji prześladowanych Tutsi, głównie do Burundi i Ugandy.
Śmierć Habyarimany w katastrofie lotniczej (IV 1994), o której spowodowanie gwardia prezydencka (głównie Hutu) obwiniała Tutsi, stała się pretekstem do masakry ludności tego plemienia; w wyniku wybuchłej na nowo wojny domowej zginęło według szacunkowych danych ok. 0,5 mln mieszkańców Ruandy, a ponad 1,2 mln schroniło się w krajach sąsiednich (głównie w Zairze). Po kilkumiesięcznych walkach FPR opanował cały kraj — VII 1994 mianował prezydenta (P. Bizimungu, członek FPR, Hutu) oraz rząd z udziałem przedstawicieli obu plemion.
Somalia
W 1979 ogłoszono nową konstytucję i przeprowadzono pierwsze w historii kraju wybory do parlamentu. 1984 podpisano układ w sprawie granic z Kenią. 1991 został obalony rządzący od 1969 dyktator Siad Barre, a władzę przejął Zjednoczony Kongres Somalijski (USC), jednak wybuchła wojna domowa i rozpoczęły się bezwzględne walki między rywalizującymi ze sobą klanami. Tendencje separatystyczne doprowadziły do ogłoszenia w maju 1991 na terytorium dawnej kolonii brytyjskiej Republiki Somalilandu.
1992 walki o władzę doprowadziły do rozłamu w USC. Członkowie Kongresu podzielili się na dwa główne obozy: zwolenników wybranego w 1991 tymczasowego prezydenta A. Mahdi Mohammeda oraz stronników generała M. Faraha Aidida, przywódcy najsilniejszego z oddziałów milicji.
Walki między poszczególnymi frakcjami doprowadziły do zupełnego zniszczenia struktur państwowych. Interwencja oddziałów ONZ w grudniu 1992 pozwoliła rozprowadzić wśród głodującej ludności cywilnej transporty żywności. W marcu 1994 walczące strony zawarły w Nairobi porozumienie o zawieszeniu broni oraz zwołaniu Konferencji Pojednania Narodowego, które nie zakończyło jednak wojny domowej.
Oddziały Aidida (który samozwańczo ogłosił się prezydentem) podjęły walkę ze zwolennikami Mahdiego Mohammeda i zaatakowały stacjonujące w Somalii wojska ONZ. Oprócz Libii i Sudanu żadne państwo na świecie nie uznało praw Aidida do sprawowania władzy. W lipcu 1996 Aidid zmarł wskutek ran odniesionych podczas ulicznej bitwy. Urząd prezydenta przejął jego syn, były żołnierz amerykańskiej piechoty morskiej, Husajn, jednak sytuacja w kraju wciąż była niestabilna. Brak jednolitej władzy i ciągłe walki o władzę sprzyjały rozwinięciu się w Somalii organizacji terrorystycznej Osamy ben Ladena.

Sudan
W 1956, po odrzuceniu proponowanej unii z Egiptem, proklamowano powstanie niepodległej Republiki Sudanu - premier Azhari al-Isma'il. Sytuacja wewnętrzna kraju była od samego początku niestabilna, głównym problemem stał się konflikt między arabsko-muzułmańską Północą i chrześcijańskim Południem.
1983 powstała Sudańska Ludowa Armia Wyzwolenia (SPLA), założona przez pułkownika J. Garangę, który w 1985 obalił prezydenta an-Nimajriego. 1986 po wyborach parlamentarnych wojskowi przekazali władzę cywilnemu gabinetowi S. al-Mahdiego, który wprowadził zasady republiki islamskiej.
1988 rząd zawarł układ z SPLA Garangi, który zgodził się na zakończenie wojny domowej w zamian za zniesienie szari'atu.
W wyniku puczu powstał muzułmańsko-arabski rząd wojskowy O.H.A. al-Baszira, który 1993 przyjął od Rady Dowództwa Rewolucji urząd prezydencki, kończąc formalnie okres rządów wojskowych. Na południu kraju w dalszym ciągu toczyła się wojna z rebeliantami z SPLA. Konflikt ten, wg danych amerykańskich, spowodował do 1995 śmierć 1,3 mln osób, a dalsze 3,5 mln zmusił do emigracji z terenów objętych walkami.

Zair
Belgia przyznała niepodległość DR Konga 30 czerwca 1960. Natychmiast wybuchła wojna domowa, a bogate w surowce mineralne prowincje: Katanga i Kasai dokonały secesji. Na początku 1961 oddziały wierne generałowi Josephowi Mobutu zabiły premiera Patrice Lumumbę, schwytanego w grudniu 1960.
W maju 1997 Mobutu został obalony przez Laurenta Kabilę, który przywrócił starą nazwę państwa. Sytuacja w kraju pozostała jednak nadal niestabilna i już w sierpniu 1998 wybuchła rebelia wspierana przez Rwandę i Ugandę.
10 lipca 1999 6 krajów afrykańskich biorących udział w konflikcie podpisało w Lusace porozumienie pokojowe kończące konflikt.
W styczniu 2001 został zastrzelony Laurent Kabila, a urząd prezydenta objął jego syn Joseph Kabila. W chwili obecnej pomimo formalnego zakończenia działań wojennych jego rząd nadal nie ma kontroli nad znaczną częścią kraju.

Zimbabwe
Od 1967 rozpoczęły się pierwsze walki zbrojne ZAPU, popierane przez Afrykański Kongres Narodowy z RPA. 1969 wprowadzono nową konstytucję. 1970 ogłoszono Rodezję republiką z prezydentem C. Dupontem na czele, co wywołało międzynarodowy sprzeciw (rezolucja ONZ i OJA). 1971 powstał Front Wyzwolenia Zimbabwe (FROLIZI) oraz Afrykańska Rada Narodowa (ANC). Od 1972 władze Rodezji dążyły do wprowadzenia polityki apartheidu. 1974 powstał, pozostający w opozycji do rządu, zjednoczony front ruchu wyzwoleńczego, obejmujący: ZAPU, ZANU, FROLIZI i A

Leczysław Kerdgeniusz

piotrek

Wiesz co... ja mam setki rozprawek, reportaży, esejów, opowiadań... ale wszystko w teczce...

Leczysław Kerdgeniusz

Szkoda